آیا تابه‌حال برایتان اتفاق افتاده که وقتی از خارج کشور وارد ایران می‌شوید، کالایی همراه‌تان باشد که از قوانین مرز آگاه نبوده و در گمرک فرودگاه یا مرز زمینی برایتان دردسرساز شده باشد؟ یا تا به حال پیش آمده که وقتی به کشور خارجی سفر می‌کنید، مجبور باشید چیزی را از چمدان‌تان بیرون بکشید و بابتش توضیح یا جریمه بدهید؟ در ادامه با قوانینی آشنا می‌شویم که بهتر است هر مسافر قبل از ورود به کشور یا خروج از ایران، آن‌ها را بداند. قوانین گمرک بر اساس مسافرانی که به کشور وارد یا از آن خارج می‌شوند، متفاوت است

مسافران خروجی

منظور از مسافران خروجی آن دسته از مسافرینی است که قصد خروج از ایران را دارند. قوانین مسافران خروجی به شرح زیر است:

• مسافران خروجی اعم از این‌که ایرانی باشند یا خارجی می‌توانند علاوه بر وسایل سفر و لوازم شخصی، کالاهای ایرانی تا سقف مقرر برای مسافران ورودی را همراه ببرند مشروط بر این‌که هر دو گروه کالا جنبه‌ تجاری پیدا نکند.
• اتباع خارجی که به‌طور رسمی در ایران کار یا تحصیل می‌کنند، در پایان دوره‌ی کار یا تحصیل‌شان می‌توانند لوازم خود را در حد متعارف بدون مجوز یا کارت بازرگانی از کشور خارج کنند.

1- خشکبار

• طبق قوانین مرز خروج انواع خشکبار به همراه مسافر به مقداری که جنبه‌ی تجاری نداشته باشد، بلامانع است. حداکثر مقدار مجاز پسته برای خروج، به ازای هر گذرنامه ۱۰ کیلوگرم و زعفران به ازای هر گذرنامه ۱۰۰ گرم است.
• خروج پسته، مغز پسته، خشکبار و زعفران برای مسافران ایرانی عازم سه کشور عراق، سوریه و عربستان ممنوع است.
• محدودیت فوق شامل جهانگردانی که گذرنامه‌ی خارجی داشته باشند، نمی‌شود.

2- فرش و گلیم

• خروج فرش دستباف به همراه مسافر تا سقف ۲۰ متر مربع مجاز است و مسافر از نظر تعداد قطعات فرش همراه محدودیتی ندارد، به شرطی که سقف متراژ ذکر شده را رعایت کند.
• خروج فرش همراه مسافر علاوه بر مرزهای هوایی از مرز زمینی و دریایی نیز مجاز است.
• خروج فرش‌های نفیس که ارزش تاریخی و میراث فرهنگی دارند، ممنوع است.
• خروج فرش همراه مسافر به مقصد کشورهای عراق، سوریه و عربستان مجاز نیست.

3- ارز همراه مسافر

• بر اساس مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و قوانین مرز ،  خروج وجه نقد حداکثر تا مبلغ ۵۰۰۰ دلار (یا معادل آن به ارزهای دیگر) برای هر مسافر آزاد است.
• خروج نقدی ارز در قالب چک‌های مسافرتی بانکی نیز آزاد است.

4- طلا و نقره

• طبق قوانین مرز خروج زیورآلات شخصی همراه مسافر، حداکثر تا میزان ۱۵۰ گرم از انواع مصنوعات طلا مجاز است.
• خروج مصنوعات و ظروف نقره به عنوان هدیه و سوغات توسط مسافر حداکثر تا میزان ۲ کیلوگرم مجاز است. به شرط این که اشیاء مذکور از آثار فرهنگی و تاریخی محسوب نشوند.

5- آثار هنری و اشیاء عتیقه

• خروج اشیاء عتیقه،‌ آثار هنری اصیل، کتاب‌های خطی و چاپ سنگی، قطعات خوشنویسی شده، اوراق مینیاتور، انواع سکه‌های گران‌بها و هر نوع اشیای تاریخی و میراث فرهنگی ممنوع است.

6- سلاح و مهمات

• طبق قوانین مرز خروج اسلحه و مهمات و تجهیزات نظامی از کشور ممنوع است.

7- سیگار و دخانیات

طبق قانون مرز هر نفر میتواند برای مصرف شخصی مقدار محدودی سیگار در مسافرتهای خارجی همراه ببرد. این مقدار برای مسافرین ترکیه ، با توجه به اینکه هر مسافر میتواند بدون ویزا ۹۰ روز در ترکیه بماند، ۶۰۰ نخ سیگار معادل سه باکس است . دقت بفرمایید که قانون این اجازه را برای مصرف شخصی که عادت به مصرف دخانیات دارد داده است نه برای فروش و کسب سود . بنا براین شما با بردن سیگار حداقل در ظاهر قبول میکنید که سیگاری هستید و این مقدار را برای مصرف شخصی حمل می کنید .

این قانون برای مسافرین بالای ۱۸ سال قابل اجراست نه برای هر پاسپورت ! بنابراین اگر شما برای نوزاد دو ماهه تان نیز سیگار خریده و قصد حمل آن به ترکیه را داشته باشید مامورین مرزبانی ترکیه مانع خواهد شد و سیگارهای مربوط به افراد زیر ۱۸ سال توقیف شده و پس داده نخواهد شد. بدیهی است که اگر خودتان سیگاری هستید و واقعا برای مصرف خودتان هم باید ببرید باید مقدار سیگار مصرفی خودتان را از سه باکس کم کنید. و این امر برای سفر های زمینی و هوایی یکسان است.

8- قند ، شکر ، برنج و زعفران

• در ورودی های مرز زمینی به این نوع کالاها برای هر کشوری مخصوصا ترکیه حساسیت بالایی وجود دارد.  پس از بردن این نوع اجناس مخصوصا زعفران جدا خودداری نمائید.

سخنی با مسافران خروجی  :

 مسافران ورودی

منظور از مسافران ورودی، آن دسته از مسافرینی است که قصد آمدن به ایران را دارند. قوانین و مقررات گمرک برای این دسته از عزیزان به شرح زیر است:

• مسافران ایرانی یا غیر ایرانی که از خارج کشور یا از مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی به کشور وارد می‎شوند، علاوه بر اسباب سفر و اشیای شخصی مستعمل همراه خود که به شرط غیرتجاری بودن از پرداخت پایه حقوق ورودی معاف است، می‌توانند یک بار در سال کالا به ارزش حداکثر ۸۰ دلار با معافیت از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی به شرط غیرتجاری بودن و مازاد بر ارزش مذکور را با پرداخت حقوق گمرکی و دو برابر سود بازرگانی وارد و ترخیص نمایند.
• اسباب سفر و اشیاء شخصی مستعمل همراه مسافر در صورتی که جنبه‌ی تجاری نداشته باشد، به‌طور کلی از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف می‌شوند.
• مواد اولیه و قطعات و لوازم فنی برای واحدهای تولیدی توسط مسافران قابل ترخیص نیستند.
• اسباب سفر و اشیاء شخصی باید همراه مسافر باشند، در غیر این‌صورت در زمان توقف او در خارج از مرز، به مؤسسه‌ی حمل‌ونقل تحویل داده شوند و در فاصله‌ی یک ماه قبل تا یک ماه بعد از ورود مسافر به گمرک برسند.

ورود طلا، نقره و ارز

• طبق قوانبن مرز ورود ارز به کشور به هر میزان آزاد است. مسافران ورودی باید ارز همراه خود را با تسلیم اظهارنامه‌ی ارزی به شعب بانک ملی مستقر در مبادی ورودی اظهار و گواهی دریافت کنند.
• ورود زیورآلات همراه مسافر از قبیل گردن‌بند، دست‌بند،گوشواره، انگشتر، النگو، ساعت و غیره در حد متعارف و برای مصارف شخصی به صورت واحد مجاز است و ورود مازاد بر آن، منوط به کسب اجازه‌ی قبلی از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

مقررات واردات ابزارآلات کار همراه کارگران

ابزارآلات و افزار دستی مستعمل مربوط به کار و حرفه‌ ایرانیان و خارجیانی که برای اقامت دائم به ایران می‌آیند، مشمول معافیت مسافری بند ۷ ماده ۳۷ قانون امور گمرکی می‌شوند، مشروط بر این که:

الف. اشتغال آن افراد به حرفه و پیشه‌ی کارِ مورد ادعا، به تصدیق مقامات کنسولی ایران در کشور محل اقامت قبلی آنان رسیده باشد و در نقاطی که فاقد مقامات کنسولی ایران باشد، ارائه‌ی گواهی مقامات محلی کفایت می‌کند.

ب. کالا بین یک ماه قبل از ورود تا نه ماه بعد از ورود افراد به گمرک برسد.

ج. ماشین‌آلات و دستگاه‌ها از شمول این مقررات مستثنی هستند و طبق قانون مقررات صادرات و واردات، تابع شرایط ورود کالا هستند.

د. جنبه‌ی تجاری نداشته باشد.

مقررات واردات کالاهای همراه ایرانیان مقیم خارج

لوازم خانه و اشیاء شخصی مستعمل ایرانیان مقیم خارج، اعم از مسافر با گذرنامه‌ی عادی، خدمت یا سیاسی که مدت اقامت آنان در خارج یک سال یا بیشتر و شش ماهِ آخرِ آن متوالی باشد و لوازم خانه و اشیاء مستعمل اتباع خارجه که برای اقامت به ایران وارد می‌شوند، آزاد است مشروط بر این که:

الف. لوازم و اشیاء مسافر از کشور و محل اقامت او حمل شوند و بین یک ماه قبل تا نه ماه بعد از ورود او به گمرک برسند.

ب. لوازم و اشیاء مزبور با وضع و شئون اجتماعی مسافر مناسب بوده و جنبه‌ی تجاری نداشته باشند.

ج. ظرف مدت پنج سال قبل از آن از چنین معافیتی استفاده نکرده باشند.

د. کارمندان دولت که برای انجام ماموریت یک‌ساله یا بیشتر به خارج اعزام می شوند، در صورتی که قبل از پایان ماموریت و توقف یک‌ساله وارد کشور شوند، مشمول شرط مدت یک‌ساله‌ توقف مذکور در این بند نخواهند بود.

(توضیح: منظور از اشیاء و لوازم شخصی مذکور در این قانون، اشیایی است که عرفاً فقط مورد استفاده‌ی صاحب آن قرار می‌گیرد و منظور از لوازم خانه، اشیایی هستند که عرفاً مورد استفاده‌ی خانواده‌ صاحب آن‌ها در زمان اقامت در یک محل باشد. اتومبیل شخصی مشمول مقررات فوق‌الذکر نمی‌شود.)

واردات کالاهای همراه مسافران ورودی به کشور درصورتی که جزو لوازم شخصی آنان و در حد متعارف باشد، به تشخیص گمرک مجاز است.

 ممنوعیت‌های کلی واردات و صادرات

براساس قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، ورود برخی کالاها یا صدور آن‌ها به‌طور کلی ممنوع است.

بعضی از این کالاها عبارتند از:

• طبق قوانین مرز مشروبات الکلی از هر نوع
• وسایل قمار
• اسلحه‌ی سرد و گرم و مواد محترقه و منفجره
• مواد مخدر
• نشریات، تصاویر، فیلم، عکس و هر کالایی که مغایر شئونات مذهبی و ملی کشور باشد.
• طبق قوانین مرز هر نوع نوشته‌ی مخالف مذهب رسمی کشور یا مخل نظم و عفت عمومی و شئون ملی
• سایر کالاهایی که منع شرعی و قانونی دارند، یا ورود و صدور آن‌ها به موجب جدول تعرفه‌ی گمرکی ممنوع شناخته شده است.
• یخچال، یخچال‌فریزر، فریزر، تلویزیون و رادیوضبط (به استثنای رادیو ضبط پرتابل) از فهرست کالاهای مسافری با معافیت گمرکی حذف شده‌اند. این ممنوعیت شامل کالای همراه مسافران عادیِ مبادیِ مجازِ ورودی و مناطق آزاد تجاری و صنعتی است.
• ترخیص کالاهای موضوع ممنوعیت کالاهای حجیم مذکور، در صورتی که جنبه‌ی غیرتجاری داشته باشد، بدون استفاده از معافیت و با اخذ حقوق ورودی بلامانع است.
• ممنوعیت ورود کالاهای مذکور شامل مسافران گذر مرزی و آن دسته از مسافران ورودی که از معافیت مسافری استفاده نمی‌کنند و درعوض از فروشگاه‌های شاهد در مبادی ورودی کشور خرید می‌کنند، نیز می‌شود.
• ورود حیوانات و پروندگان اهلی منوط به ارائه‌ی گواهی بهداشت از کشور مبداء و تایید سازمان دام‌پزشکی است و صدور آن‌ها نیز منوط به ارائه‌ی گواهی بهداشت از سازمان دامپزشکی خواهد بود.
• ورود و صدور حیوانات و پرندگان وحشی منوط به ارائه‌ی گواهی از سازمان حفاظت محیط زیست خواهد بود.
• ورود و ترخیص اقلام مخابراتی مانند تلفن بی‌سیم و… تنها با ارائه‌ی مجوز از وزارت پست، تلگراف و تلفن مجاز است.
• ورود وترخیص گیاهان مانندانواع بذر، گل، نهال و… تنها با ارائه‌ی مجوز از قرنطینه‌ی نباتی مجاز است.
• ورود وترخیص ماهی زنده تنها با ارائه‌ی مجوز وزارت جهاد کشاورزی مجاز است.